Y mae fynhonnel A2,sef N.Lowe yn cyfeirio mwy at brofiadau pobl Prydain.Y mae’n dangos I ni bod Brydain yn dlawd yn y cyfnod hyn,ond dydy Prydain I gyd ddim mor dlawd,a Chymru yn y cyfnod hyn.Er hyn mae yn ddangos I mi fod pobl Cymru a Lloegr wedi’u paratoi’n wael ar gyfer y rhyfel.
Mae’r tair ffynhonnell yn cytuno a’I gilydd oherwydd meant i gyd son am dlodi ym Mhrydain.Mae’r ffynonellau yn anghytuno a’I gliydd oherwydd mae’r ffynonellau A1 a A3 yn son yn unig am dlodi yn Nghymru,ac mae hyn yn anghytuno a A2 oherwydd mae A2 yn son yn fwy cyffredinol am Brydain ar y cyfan,ac felly yn unig Cymru fel A1.Mae ffynhonnell A2 felly yn mwy defnyddiol I’r hanesydd sydd eisiau darganfod am Brydain yn yr 1930’au.
Pwrpas ffynhonnell A2 hyn ydy dangos tlodi Prydain yn yr 1930’au.
Mae ffynhonnell B3,sef: “Effeithiau bomio o’r awyr” yn son am y trasiedi o fomio or awyr.Ym mis Medi 1940,cafodd Llundain ei bomio am 76 noson heb oedi.Lladdwyd dros 60,000 o bobl o ganlyniad I’r bomio.Dioddefodd dinasoedd eraill-Coventry,Lerpwl,Manceinion,Plymouth,Hull,Glasgow a Belfast.Gwelwyd atgasedd yn cael ei anelu at y llywodraeth o Ddwyrain Llundain,ond ar y cyfan roedd y cyhoedd wedi ymateb yn eithriadol o dda.Roedd hyn wedi synnu newyddiaduron a America.Roedd y ffynhonnell hyn wedi cael ei ysgrifennu gan Norman Lowe ar gyfer gwerslyfr lefel A.
Mae ffynhonnell b5,sef:
“ysbryd y cyhoedd yn Coventry”,
yn cytuno ac yn anghytuno a ffynhonnell B4.Mae’n anghytuno oherwydd mae’n ddweud:
“Roedd sioc y bomio yn waeth yn Coventry nag yr oedd yn Nwyrain Llundain”,ond yn ffynhonnell B4 mae’n ddweud:
“Lladdwyd dros 60,000 o bobl o ganlyniad I’r bomio.Roedd dros hanner y rhain yn byw yn Llundain.” Er hyn,mae’r ddau ffynhonnell yn cytuno wrth son am:
“nad oedd fawr iawn o’r bobl yn cwyno am y sefyllfa.”Mae’n ddweud hyn yn B4 ac yn B5.Mae’r ddau ffynhonnell yn defnyddiol ond gwendid B5 yw ei bod dim ond son am un yn unig sef Coventry, yn y ffynonellau.
Mae ffynhonnell B4 yn fwy defnyddiol,oherwydd mae’n son am mwy o llefydd,gan cymharu a B5,sydd ddim ond yn son am un lle,sef Coventry.Hefyd y person a ysgrifennodd ffynhonnell B4 oed Norman Lowe,teitl ei llyfr oedd:
“Mastering modern British History”.Byddau Lowe wedi rhoi ei llyfr at ei gilydd trwy astudio papurau newydd a gwahanol ffynonellau.
Un o effeithiau’r bomio o’r awyr oedd yr ifaciwis.Y mae ffynhonnell B1 yn esbonio i ni sut yr ymatebodd pobl I’r ifaciwis.Enw’r awdur ffynhonnell yma ydy J.Stevenson,ac enw’r llyfr ydy:
“British society 1914-1941”.Roedd J.Stevenson yn hanesydd,ac roedd yn defnyddio adroddiadau gan y llywodraeth.Enw ffynhonnell B1 ydy :
“ymateb y bobl ir faciwis.”Mae’r ffynhonnell yn son am y sioc yr oedd nifer o deuluoedd dosbarth canol yn teimlo ym mis Medi 1939,wrth dderbyn dros miliwn o ifaciwis,y mwyafrif yn plant bach a’u mamau.Roedd y rhan fwyaf o’r ifaciwis o ardaloedd mwyaf tlawd,yn dinasoedd mwyaf Prydain.Roedd gan nifer o’r ifaciwis llau,impetigo a’r clefyd crafu,ac roeddynt yn gwynto’n ofnadwy.Roedd dillad rhai mor wael fel rhaid oedd eu llosgi.
Mae ffynonellau B2 a B3 yn cytuno ac yn anghytuno.Mae’r ddau yn cytuno am rhai rhesymau.Yn ffynhonnell B2 mae’n ddweud fod:
“hylendid personol nifer o’r ifaciwis yn anghymdeithasol”,tra fod ffynhonell B3 yn ddangos plant fach(ifaciwis) yn cael ei archwilio am llau,sydd yn yr un pwnc a hylendid personol.Mae ffynhonell B2 hefyd yn ddweud fod:
“Rhai plant yn ei chael yn anodd I setlo”,ac yn Ffynhonnell B3,mae’r ffotograff yn ddangos y plant bach yn edrych yn drist iawn.Er hyn mae’r ddau ffynhonell hefyd yn anghytuno.Mae ffynhonnell B2 yn ddweud fod:
“Mae’r ifaciwis yn dod o wahanol ddosbathiadau cymdeithasol”,ond yn ffynhonnell B3,mae’r plant I gyd yn yr un fathau o wisg,ac maent I gyd yn edrych yr un fath,ac o’r un fath o ddosbarth cymdeithasol.
Rwy’n credu bod ffynhonnell B2 yr un well ar gyfer astudio’r ifaciwis,oherwydd mae B2 wedi dod o Ffynhonnell mwyaf dibynnol na ffynhonnell B3.Hefyd mae B2 yn well oherwydd mae’n cynnwys llawer mwy o wybodaeth gan cymharu a B3,sydd ddim ond yn ddangos un ochr or ifaciwis.Hefyd dydy ffotograff byth yn dibynnol iawn,oherwydd dydy o ddim yn dangos y stori yn llawn.
Wedi edrych ar ffynonellau C1-C5,gwelwn fod y rhyfel wedi effeithio ar cyfleoedd gweithwyr. MaeFfynhonnell C1 sef:
“Cyfartaledd y gweithwyr yng ngwahanol ddiwydiannau a oedd yn fenywod” yn ddangos bod y rhyfel wedi rhoi mwy o waith I’r fenywod yn y diwydiannau fel,ffermio,a gwneud ceir a awyrennau.
Mae ffynhonnell C2 sef:
“Effeithiau’r ymgyrch rhyfel ar fenywod” yn ddechrau trwy dweud:
“Roedd y rhyfel yn gyfle I rhai menywod I fod yn fwy annibynnol”.mae’r ffynhonnell yn mynd ymlaen I ddweud:
“Aeth rhai menywod I ffwrdd o gartref am y tro cyntaf erioed a manteisiant ar y rhyddid a death I’w meddiant.”Er hyn y llinell trawiadol sy’n dangos effeithiau positif y rhyfel ar fenywod yw:
“Cyn y rhyfel yr unig gyfle a gai miloedd o fenywod I adael eu cartrefi oedd trwy briodi.Newidiodd y rhyfel hyn yn gyfangwbl.Roedd menywod nawr yn ennill cyflogau mawr”,mae’r hyn yn profi bod y rhyfel wedi rhoi mwy o cyfleoedd I nid yn unig weithwyr ond hefyd menywod.
Er hyn mae ffynhonnell C2 yn son am profiadau negyddol er enghraifft:
“I fenywod ar dasg bennaf o fagu telu ac edrych ar ol y ty gallai’r rhyfel fod yn brofiad unig.”Cafodd y ffynhonnell hyn ei ysgrifennu gan Caroline Lange:
“Keep smiling through”,sy llyfr hanes sy wedi ysgrifennu ar hanes menywod yn ystod y rhyfel.
Mae ffynhonnell C4 sef:
“Gwrthdaro rhwng y dosbarthiadau cymdeithasol yn ystod y rhyfel”,detholiad o adroddiad cyfrinachol a gyhoeddwyd gan y swyddfa gartref a deitlwyd:
“Merseyside.”Mae’r ffynhonnell hyn yn son am y gweithwyr yn gwrthdaro yn erbyn y cyflogwyr,oherwydd roeddynt yn meddwl dylai nhw ddim cael ei orfodi I wneud y cyflogwyr llawer o elw.Iddyn nhw y cyflogwyr yw’r gelyn.Roedd llawer o straeon wedi dod allan o Lerpwl yn son am ddiogi y gweithwyr.Gellir dweud bod nifer fawr o’r straeon yma yn tarddu o’r cyflogwyr,sydd eisiau sicrhau bod y gweithwyr yn cael eu portreu mewn golau negyddol.Mae’r gwrthdaro cymdeithasol a nedweddodd y tridegau o hyd yn byw yn Lerpwl.Mae’r ffynhonnell hyn yn ddangos nad oedd y rhyfel wedi bod yn amser positif I gyd o’r gweithwyr.
Y mae ffynhonnell C1 yn dangos I ni cynnydd menywod mewn rhai diwydiannau.Gwelwyd y cynnydd mwyaf yn y diwydiannau Banc,ac hefyd cynhyrchu ceir ag awyrennau.Er hyn nid yw’r ffynhonnell yn dangos I ni pob dim am amgylchiadau menywod .Nid yw’n dangos bod hefyd ochr negyddol iawn I menywod yn y rhyfel,nid yw’n dangos bod y rhyfel hefyd yn amser negyddol ag unig I fenywod yn fagu teulu,gweithio ac edrych ar ol y ty.
Y mae ffynhonnell C2 yn tynnu ein sylw at amgylchiadau menywod yn y rhyfel.Mae’n tynnu sylw at newidiadau positif fel y rhyfel yn gyfle I rhai menywod I fod yn yn fwy annibynnol.Ac hefyd manteisio ar y cyfle I dderbyn hyfforddiant mewn swyddi medrus,tra dderbyniodd eraill gyflogau uwch am eu gwaith.A rhai ngyddol fel menywod yn cael ei orfodi I weithio a fagu teulu trwy amser y rhyfel.
Wedi darllen ffynonellau CH1-CH5 gallwn weld fod bywydau pobl yng Nghymru a Lloegr wedi’u rheoli gan y llywodraeth.Mae ffynhonnell CH1 sef:
“detholiad o lyfr S.L case,The Second World War”, yn son am dogni.Dechreuodd dogni yn Ionawr 1940,pan ddognwyd barwn,siwgr a menyn.Yna estynnwyd y system yn ystod y misoedd a ddilynodd,fel yn y diwedd roedd y rhan fwyaf o fwydydd poblogaidd Prydain wedi’u dogni.Poster a gyhoeddwyd gan y llywodraeth yn ystod y rhyfel.Mae y poster yn ddweud:
“Women!Farmers can’t grow all your vegetables,you must grow your own.Dig for victory” enghraifft a gawn yma o’r llywodreath yn ceisio anog menywod I tyfu llysiau eu hunain.Un waith eto mae ffynhonnell CH2 yn ddangos bod y llywodraeth yn dirgwyl llawer gan fenywod-gweithio yn y ffactrioedd arfau yn y dydd a tyfu lysiau yn y nos.
Mae Ffynhonnell CH4, sef poster arall a gyhoeddwyd gan y llywodraeth yn ystod y rhyfel yn ddweud:
“Careless talk costs lives.”Barn y llywodraeth Prydain ar sut dyle pobl Prydain ymddwyn. Poster arall sydd yma I cesio rheoli bywydau pobl Prydain.Er hyn dydy’r ffynhonnell ddim yn ddefnyddiol iawn,oherwydd maen cartwn ac dydi o ddim yn clir iawn,ond pwrpas cartwn yw dychanu ac nid yw’r poster yn dweud I ni sut wnaeth pobl ymateb.
Y mae ffynonnellau CH1 yn rhoi enghraifft I ni o un ffordd roedd y llywodraeth yn rheoli bywydau pobl,trwy dogni.Y mae’r ffynhonnell yn tynnu ein sylw at faint o fwyd a chafodd ei dogni.Mae’r ffynhonnell yn ddweud:
“Estynnwyd y system yn ystod y misoedd a ddilynnodd,fel yn y diwedd roedd y rhan fwyaf o fwydydd poblogaidd Prydain wedi’u dogni.” Mae’r ffynhonnell hyn wedi cael ei ffurfio mewn I pedwar rhan.Y rhan cyntaf yn son am faint o fwyd oedd pobl yn cael ei dogni.Yna yr ail rhan yn son am y cig a cafodd ei dogni,ac hefyd yn son am rhai fwydydd eraill a cafodd ei dogni yn hwyrach.Mae’r trydydd rhan wedyn yn son am hawliau sylfaenol bob person a y llywodraeth yn rhoi I bob teulu llyfr dogni.Ac yn olaf mae’r rhan olaf yn son am sut roedd dogni yn deg,ac hefyd yn son am trefnwr dogni sef Yr Arglwydd Woolton,mae’r awdur yn ddweud bod y system yn un “ardderchog.”
Mae ffynonellau CH2 a CH3 yn cytuno ac yn anghytuno.Mae ffynhonnellau CH2 a CH3 yn cytuno oherwydd mae’r ddau yn son am ffyrddau wahanol o pobl uwch ac pobl isel yn gael fwydych yn ystod y rhyfel.Mae’r dau yn anghytuno oherwydd mae un ffynhonnell yn son am pobl yn gorfodi I tyfu bwyd,a pobl eraill yn cael y siawns I prynnu bwyd.
Rydw I’n credu bod ffynhonnell CH3 yn mwyaf defnyddiol oherwydd mae wedi ysgrifennu gan y spiwyr.Hefyd rheswm arall pam mae ffynhonnell CH3 yn fwyaf dibynol nag CH2 ydy bod psteri byth yn ddweud y gwir I gyd.Er hyn pwrpas poster yw annog ymddygiad y bobl.
Enghraifft arall o sut roedd y llywodraeth yn ceisio rheoli bywydau pobl a gawn yn ffynhonnell CH5.Y mae CH5 yn dangos I mi bod y llywodraeth wedi ceisio sensori’r wasg.Esiamplau o hyn ydy:
“Os oedd unrhyw bapur newydd yn dueddol o brintio unrhywbethh a oedd yn mynd I negyddu’r llywodraeth,roedd yr hawl gan y llywodraeth I’w cau lawr.” Hefyd bygythiodd y llywodraeth hefyd cau lawr y Daily Mirror yn ystod y rhyfel am feiddio a chyhoeddi erthyglau a oedd yn barnu prifweinidog Prydain,Winston Churchill.Mae ffynhonnell hyn yn enghraifft o beth oedd y llywodraeth eisiau I bobl I credu.
